ไคร้มด ๔

Glochidion hongkongense Mull. Arg.

ไม้พุ่มหรือไม้ต้น ผิวเกลี้ยง ใบเดี่ยว เรียงสลับรูปไข่ ดอกแยกเพศร่วมต้น ออกเป็นกระจุกอยู่เหนือซอกใบ สีเหลืองหรือสีเขียว ไม่มีกลีบดอก ผลแบบผลแห้งแตก รูปกลมแป้น แกนกลางผลปลายค่อนข้างกว้าง เมล็ดรูปพระจันทร์ครึ่งเสี้ยว

ไคร้มดชนิดนี้เป็นไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูงได้ถึง ๙ ม. ผิวเกลี้ยง เปลือกบาง เรียบ หรือแตกเป็นแผ่นบางสีน้ำตาลหรือน้ำตาลแกมเทา

 ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่ กว้าง ๔-๑๐.๕ ซม. ยาว ๗-๒๐ ซม. ปลายเรียวแหลมหรือมน อาจมีติ่งหนามสั้น โคนเบี้ยวเล็กน้อยและสอบเรียว ขอบเรียบแผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง ด้านบนสีเขียวเข้ม เมื่อแก่เกือบเกลี้ยง ด้านล่างสีเขียวอ่อน เส้นกลางใบและเส้นใบนูนทางด้านล่าง เส้นแขนงใบข้างละ ๑๐-๑๑ เส้น เส้นใบย่อยคล้ายขั้นบันได ก้านใบยาว ๐.๖-๑.๑ ซม. หูใบรูปสามเหลี่ยมค่อนข้างยาว กว้าง ๐.๕-๒ มม. ยาวประมาณ ๔ มม. ร่วงช้า

 ดอกแยกเพศร่วมต้น ออกเป็นกระจุกอยู่เหนือซอกใบ ก้านช่อดอกยาวมากกว่า ๕ มม. ดอกเพศผู้มีตั้งแต่ ๗ ดอกขึ้นไป ส่วนดอกเพศเมียมี ๔-๗ ดอก สีเหลืองหรือสีเขียว ไม่มีกลีบดอกและจานฐานดอก กลีบเลี้ยง ๖ กลีบ เรียงซ้อนเหลื่อมกันเป็น ๒ วง กลีบวงนอกมีขนาดใหญ่กว่า ดอกเพศผู้มีเส้นผ่านศูนย์กลาง ๔-๕ มม. ก้านดอกยาวประมาณ ๑ ซม. กลีบเลี้ยงรูปไข่กลับสีเหลืองสด กลีบวงนอกกว้างและยาว ๒-๓ มม. กลีบวงในมีขนาดเล็กกว่าเล็กน้อย เกสรเพศผู้ ๖ เกสร ยาว ๑.๕-๒ มม. ก้านชูอับเรณูเชื่อมติดกัน อับเรณูสีเหลืองอ่อนยาวประมาณ ๑.๕ มม. แกนอับเรณูยื่นเป็นซี่ฟันแหลม ยาวประมาณ ๐.๕ มม. สีนํ้าตาล ไม่มีเกสรเพศเมียเป็นหมันดอกเพศเมียมีเส้นผ่านศูนย์กลาง ๓-๕ มม. ก้านดอกยาว ๐.๕-๑ ซม. กลีบเลี้ยงรูปไข่ ปลายแหลม กลีบวงนอกกว้าง ๑-๒ มม. ยาว ๒-๓ มม. กลีบวงในมีขนาดเล็กกว่าเล็กน้อย รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปกลมแป้นกว้าง ๒-๒.๒ มม. ยาว ๑-๒ มม. มี ๖ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๒ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมียสั้นมาก ยอดเกสรเพศเมียแยกกัน ยาวไม่เกิน ๑ มม.

 ผลแบบผลแห้งแตก รูปกลมแป้น กว้างประมาณ ๑ ซม. ยาวประมาณ ๐.๖ ซม. สีแดงไม่จักเป็นพูเกลี้ยง รอยเชื่อมเห็นไม่ชัด ผนังผลบางมาก แกนกลางผลยาวประมาณ ๕ มม. ปลายค่อนข้างกว้าง เมล็ดรูปพระจันทร์ครึ่งเสี้ยว กว้างประมาณ ๓ มม. ยาวประมาณ ๔ มม.

 ไคร้มดชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคเหนือและภาคตะวันตกเฉียงใต้ พบตามที่โล่งในป่าดิบ ป่าเต็งรังผสมไม้ก่อ ที่สูงจากระดับนํ้าทะเล ๔๐๐-๑,๑๐๐ ม. ออกดอกเดือนมีนาคมถึงสิงหาคม เป็นผลเดือนกรกฎาคมถึงพฤศจิกายน ในต่างประเทศพบที่จีนตอนใต้ ไต้หวันหมู่เกาะริวกิว และภูมิภาคอินโดจีน.

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ไคร้มด ๔
ชื่อวิทยาศาสตร์
Glochidion hongkongense Mull. Arg.
ชื่อสกุล
Glochidion
คำระบุชนิด
hongkongense
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.ก่องกานดา ชยามฤต